خوردگی (به انگلیسی: Corrosion) یک فرایند طبیعی است که فات خالص شده را به اشکال پایدارتر شیمیایی ماننداکسید، هیدروکسید یا سولفید تبدیل میکند.خوردگی بهطور کلی به صورت از بین رفتن مواد به علت واکنش با محیط تعریف میشود.
پدیده خوردگی طبق تعریف، واکنش شیمیایی یا الکتروشیمیایی بین یک ماده، معمولاً یک ف، و محیط اطراف آن میباشد که به تغییر خواص ماده منجر خواهد شد. پدیده خوردگی در تمامی دستههای اصلی مواد، شامل فات، سرامیکها، پلیمرها و کامپوزیتها اتفاق میافتد، اما وقوع آن در فات آنقدر شایع و فراگیر بوده و اثرات مخربی به جای میگذارد که هرگاه صحبت از خوردگی به میان میآید، ناخودآگاه خوردگی یک ف به ذهن متبادر میشود.
خوردگی معمولاً فرایندی زیانآور است، لیکن گاهی اوقات مفید واقع میشود. بهطور مثال آلودگی محیط به محصولات خوردگی و آسیب دیدن عملکرد یک سیستم از جنبههای زیانآور خوردگی و تولید انرژی الکتریکی در یک باتری و حفاظت کاتدی سازههای مختلف از فواید آن هستند، اما تأثیرات مخرب و هزینههای به بار آمده بواسطه این فرایند به مراتب بیشتر است.
یکی از کهنترین آثار خوردگی مربوط به دیوار آهنی قفقاز است که به فرمان کورش هخامنشی ساخته شد و بدستور وی روی آن را با مس پوشش دادند. آغاز پژوهش به گونه امروزی در انگلستان پس از غرق شدن کشتی جنگی HMS Alarm در سال ۱۷۶۱ میلادی بود. پس از آن ورقههای مسی به بدنه کشتیها وصل میشد اما پس از چندی دیده شد که این ورقهها در جاهایی که میخهای فولادی آنها را نگه داشته بود، خورده شدهاند (خوردگی گالوانیک).
این دانش روزبه روز گستردهتر شد و امروزه شاخه مهمی در مهندسی و علوم پایه میباشد.
هر چند دانش مهندسی خوردگی در برخی از دانشگاههای دنیا از زیر شاخههای علم و مهندسی شیمی بوده و ارتباط تنگاتنگی نیز با آن دارد، در کشور ما تگذاری در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بگونهای بودهاست که مهندسی خوردگی، از زیرشاخههای مهندسی مواد قرار داده شدهاست.
علم و مهندسی مواد که به شناخت ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی مواد مختلف، روشهای ساخت آنها، روشهای استحصال فات و مواد نوین میپردازد، به لحاظ ساختار آکادمیک در کشور ما در مقطع کارشناسی دارای سه زیر شاخه مهندسی متالورژی صنعتی، مهندسی متالورژی استخراجی و مهندسی سرامیک است.
در مقطع کارشناسی ارشد، مهندسی مواد به زیرشاخههای انتخاب مواد مهندسی، شکلدهی فات، خوردگی، استخراج فات، سرامیک، بیومواد، ریختهگری و جوشکاری طبقهبندی شدهاست. با این توضیح مشخص است که برای تحصیل در رشته مهندسی خوردگی لازم است تا از مقطع کارشناسی در رشته مهندسی موادآغاز کرد.
دانش خوردگی مواد، به ویژه فات همه صنایع را تحت تأثیر خود قرار داده و مهندسین این رشته همواره در تلاش هستند تا روشهای موجود برای مقابله با اثرات زیانبار این پدیده را بهبود بخشیده یا روشهای نوینی برای این کار بیابند. از آنجا که گستره نفوذ خوردگی در صنایع بسیار وسیع است، بنظر میرسد آشنایی با اصول و مبانی فرایند خوردگی و همچنین روشهای عمومی برای کنترل این پدیده برای همه مهندسین ضروری است.
برای دانلود فایل رایگان آموزشی در رابطه با خوردگی کلیک کنید.
خوردگی یکنواخت
در این نوع خوردگی واکنشهای شیمیایی بهطور یکنواخت در سطح فات با جابجایی پیوسته آند و کاتد ایجاد شده که علت آن پلاریزاسیون میباشد. بهطور مثال اغلب خوردگیهای فولاد از این نوع میباشد. اهمیت و قدرت این نوع خوردگی از دیگر انواع خوردگیها کمتر است.
خوردگی گالوانیکی
هر گاه دو ف غیر هم جنس در یک الکترولیت تشکیل یک پیل خوردگی دهند، خوردگی گالوانیکی حاصل میشود. علت ایجاد این نوع خوردگی در بین فات را میتوان به اختلاف پتانسیل الکتروشیمیایی آنها نسبت داد. پتانسیل دو ف در الکترولیتهای مختلف نسبت به یکدیگر متفاوت است. سرعت خوردگی به نسبت سطح کاتد/آند بستگی داشته و هر چه سطح کاتد بزرگتر از آند باشد، سرعت خوردگی و از بین رفتن آند بیشتر است. مثال پوشش دادن فولاد با لایهای از قلع یک نمونه از این خوردگی میباشد. اگر خراش یا شکافی در سطح خارجی قطعهٔ فولادی قلع اندود شده ایجاد شود، بهطوریکه فولاد به هوای محیط ارتباط پیدا کند، خوردگی در فولاد به وجود آمده و قلع سالم باقی میماند. اما درصورت عدم حضور اکسیژن هوا، قلع نسبت به فولاد آند را تشکیل میدهد و در این حالت قلع مادهٔ پوششی مناسبی برای فات از جمله ظروف غذایی و آشامیدنی فولادی (استیل) خواهد بود. پس در نتیجه اکسیژن عامل مهمی در در خوردگی گالوانیکی دارد.
خوردگی حفره ای
خوردگی حفرهای نوعی خوردگی موضعی است که به دنبال آن حفرههایی در سطح ف ظاهر شده و با ادامه فعل انفعال خوردگی حفره عمیقتر شده و باعث سوراخ شدن لولهها میگردد. این نوع خوردگی برای سازههای مهندسی بسیار مخرب است. ناخالصیهای غیر فی، ناهمگنیهای ساختاری و شیمیایی در سطح ف نقاط متداول مناسبی برای آغاز این نوع خوردگی و شروع ایجاد حفره است.
خوردگی شکافی
خوردگی شکافی، نوعی از خوردگی الکتروشیمیایی موضعی است که در شکافها و در زیر سطوح فی پوشش داده شده (به عنوان لایهٔ محافظتکننده)، در جایی که محلولهای راکد وجود دارد، اتفاق میافتد. این نوع خوردگی در بسیاری از سیستمهای آلیاژی مانند فولاد زنگ نزن و آلیاژهای تیتانیم، آلومینیم رخ میدهد. مکانیزم خوردگی شکافی تا حدود زیادی مشابه با مکانیزم خوردگی حفرهای است. این نوع خوردگی بیشتر میتواند در زیر واشرها، میخ پرچها، پینها، دریچهٔ شیرها محل تکیه گاهها و یاتاقانها و زیر رسوبات متخلخل و دیگر موقعیتهای مشابه به وجود آید.
خوردگی بین دانه ای
این نوع خوردگی که در مرز دانهها اتفاق میافتد از انواع خوردگی موضعی میباشد. طی فرایند انجام، مرز دانهها آخرین نقاطی هستند که منجمد میشوند، لذا غلظت عناصر آلیاژی و ناخالصی در مرز دانه فات بیشتر است. اختلاف غلظتآلیاژی بین سطح و مرز دانهها باعث اختلاف انرژی و در نتیجه تمایل به خورده شدن سطح و مرز دانهها میشوند و در نهایت مرز دانهها آند و سطح دانهها کاتد میشود. برای مثال آلیاژهای آلومینیم با استحکام بسیار بالا و تعدادی از آلیاژهای مس که شامل فازهای رسوبی در مرز دانهها برای افزایش استحکام است میتوانند تحت شرایط معینی برای خوردگی بین دانهای مستعد باشند.
خوردگی ,یک ,سطح ,نوع ,مهندسی ,فات ,این نوع ,نوع خوردگی ,خوردگی در ,مرز دانهها ,خوردگی و
درباره این سایت